در حال ویرایش شربت‌خانه (بخش)

== شربت خانه‌های مردمی ==
* شربت خانه خانقاه سید واقف نطنز
شربت خانه خانقاه واقع در باغی در نزدیکی خانقاه افوشته نطنز، برای پذیرایی از عزاداران امام حسین در ده ه‌های محرم استفاده م یشده‌است. ساختمان مربوط به دوره تیموری است و در سال ۸۷۶ ه‍.ق ساخت آن به همراه تزییناتش [[پایان]] یافته‌است. این بنا در عصر سید واقف به نام چهارصفه مشهور بوده و اصطلاح شربتخانه در سد ه‌های بعدی به آن گفته شده‌است. ساختمان شربتخانه در حال حاضر وضعیت مناسبی ندارد و بقایای آن نمایانگر دو طبقه بودن این ساختمان در زمان گذشته‌است. از طبقه دوم جز دیواری کوتاه با پوشش کاش یهای ش شبر و جای حوضی کوچک چیز دیگری به جای نمانده‌است. حوض طبقه دوم که بر وسط سقف طبقه اول یا بام فضای مرکزی بنا شده بود طرحی شبیه حوض موجود در ایوان ساختمان عالی قاپوی اصفهان داشته و به احتمال زیاد آب آن از طریق لول ه‌های سفالین بهگویش محلی تنبوشه (از قنات هودجه که در محله بالای افوشته. جریان داشته، تأمین م یشده‌است (اعظم واقفی، ۱۳۷۹:۵۹–۶۰) ساختمان طبقه اول شربت خانه شامل فضای مرکزی چهار گوش و چهار گوشوار هشت بر در چهار گوش آن است. چهار ایوان در چهار جبهه بنا قرار داشته ورودی گوشوارها در ایوان‌ها قرار داشته و هر گوشوار علاوه بر در ورودی ایوان، دو در دیگر به خارج ساختمان داشته‌است. از تزیینات بنا می‌توان به کاشیکاری با کاشی‌های شش ضلعی آبی و سیاه رنگ، و نیز رسمی بندی سقف اشاره کرد.
* شربت خانه آرامگاه شیخ صف یالدین اردبیلی
در گزارش کاوش در بخش غربی مجموعه شیخ صفی الدین اردبیلی به شربت خانه‌ای اشاره شده که نقش مهمی در نشان دادن طبع متقی و گشاده‌دست شاه داشته و محل پختن حلواها و شیرینی‌های ایرانی و درست کردن شربت به خصوص هنگام مراسم مذهبی بوده‌است. متأسفانه این بنا در زمان قاجار کاربری
خود را از دست داده و به اصطبل تبدیل شده بود. در این گزارش چنین آمده‌است: "ضمن ادامه حفاری و خاکبرداری بخشی از یک واحد بنای آجری پیش از صفوی که بعداً مشخص شد که یک بنای هشت ضلعی شامل فضای مرکزی و شش زاویه و رواق است، کشف و شناخته شد. این بنا تماماً از آجرهای مربع شکل و ملات گچ شکل گرفته‌است. هشتی از یک فضای مرکزی چند وجهی و شش حجره و رواق تشکیل شده‌است … مساحت بنای هشتی گرچه زیاد نیست، اما پلان بسیار جالب و بدیعی دارد. معمار این بنا با حفظ اصول معماری قرن هشتم و نهم هجری به نوآوری‌هایی دست زده و اثری کاملاً متفاوت از دیگر بناهای مجموعه به وجود آورده است. پلان این بنا مانند اکثر بناهای مجموعه شیخ صفی هشت ضلعی است و می‌دانیم که هشت ضلعی پلان ایدئال مجموعه بوده‌است. دو ضلع از هشت ضلع بنای هشتی یعنی اضلاع شمال شرق و جنوب شرقی که دو جنب ورودی به هشتی است، به شکل دیوار صاف و نمای کم سطح قرنیزدار ساخته شده ولی شش ضلع دیگر دارای رواق و نشیمن گاه‌های گود است که تا قهای خیلی کوتاه آن را پوشش داده است. هشتی پلان منظم و با قاعده‌ای ندارد. رواق‌ها و زاویه‌های آن از نظر مساحت کاملاً قرینه نیستند. سه حجره شمالی و شرقی و غربی هم اندازه و قرینه‌اند و دو رواق شمال غربی و جنوب شرقی مساحتی بیشتر از دیگر حجرات دارند. رواق جنوبی کاملاً تخریب شده و حتی دیوارها نیز از بین رفته است، اما می‌توان حدس زد که قرینه رواق روبروی آن یعنی رواق شمالی بوده‌است در متن صری حالملک و نقشه مورتون از این محل به عنوان یاد شده‌است. صری حالملک تصریح دارد که :» شربت خانه «(شربت خانه در پهلوی چشمه فیض آسا لطف که مفتح آن محوطه است. مشتمل بر حوض و محل طبخ حلاوه و ایوانی رو به غرب و بعد از آن شربت خانه و حجرات تابعه آن) (موسوی، ۱۳۷۸: ۴۱۵–۴۱۶).